Viti 2020 dhe një pjesë e madhe e vitit 2021, mund të quhen padyshim si “viti i pandemisë”, me pasoja e ndikime të rëndësishme, deri diku dhe shkatërruese, në të gjitha aspektet e jetës njerëzore dhe të shoqërisë.
Industria bankare ishte ndër më të goditurat, në të gjitha aspektet, por ajo ishte nga të paktat që qëndroi hapur për biznes dhe ofrim shërbimesh, në një kohë kur një pjesë e madhe e bizneseve dhe shërbimeve u mbyllën, për shkak të masave të ashpra të mbylljes nga qeveritë, për disa muaj rresht.
Pavarësisht faktit që qeveritë dhe bankat qendrore reaguan shpejt, nëpërmjet garancive të ndryshme financiare dhe programeve të moratoriumeve të ri-pagimit të huave, për të ndihmuar qytetarët, bizneset dhe ekonominë që të kapërcenin vështirësitë e krijuara nga urgjenca shëndetësore prej pandemisë, bankat morën, ndërkohë, mësimin e jetës: pandemia COVID-19 tashmë i ka dhënë fund modelit të “bankingut të zakonshëm”, duke u kthyer kështu në një katalizator të fuqishëm për një ndryshim të pakthyeshëm në industrinë financiare në përgjithësi dhe sektorin bankar, në veçanti.
Tashmë është krejt e qartë për të gjithë që, ndikimi i integruar i sfidave të pandemisë COVID-19, çështjeve ekonomike dhe sociale, si dhe inovacioni dhe “shpërthimi” teknologjik, do të ri-formatojnë thellësisht të ardhmen e industrisë bankare në të gjithë botën, madje edhe në Shqipëri.
Bankat në Shqipëri janë të ndërgjegjshme që pandemia ka ndryshuar në mënyrë të përhershme sjelljen e konsumatorit dhe ky fakt, pashmangshmërisht, do të kërkojë që ato të ri-shpikin modelin e biznesit bankar, ndërkohë që kërkojnë dhe shfrytëzojnë mundësitë për segmente të reja për huadhënie dhe shërbime të reja me vlerë të shtuar. Pavarësisht se bankat e përballuan mjaft mirë stuhinë e pandemisë së koronavirusit, falë mirë-kapitalizimit të tyre, gjendjes së mirë të likuiditetit dhe nivelit të ulët të huave me probleme, përsëri mbajtja e veprimtarisë bankare në nivelet ekzistuese dhe zhvillimi i saj më tej, në një nivel krejtësisht të ri, nuk do të jetë një përpjekje e vështirë; përkundrazi, ajo do të jetë një përpjekje ekzistenciale, duke pasur parasysh se ato nuk po përballen me një krizë financiare klasike, por me disa sfida shumë-përmasore e të ndërlidhura socio-ekonomike dhe financiare.
Bankingu elektronik, e veçanërisht bankingu në internet dhe ai digjital, ka qenë tashmë një nga përparësitë kryesore për bankat shqiptare, gjatë viteve të fundit, por pandemia thjesht e përshpejtoi rrugëtimin drejt digjitalizimit me një ritëm të paparë, duke shkurtuar kështu edhe më tej rrugën kritike të digjitalizimit.
Gjatë viteve në vijim, bankat në Shqipëri do të duhet të konceptojnë dhe krijojnë një përvojë “revolucionare” të klientit, nëpërmjet mënyrës së ofrimit të një shërbimi të integruar e të pandërprerë, si përmes kanaleve tradicionale, ashtu dhe atyre digjitale, në mënyrë që të ruajnë klientët ekzistues dhe të tërheqin ata të rinj, të cilët i përkasin epokës digjitale, ose janë bashkëmoshatarë të Revolucionit të Katërt Industrial. Ato duhet domosdoshmërisht të formatohen si organizata të zhdërvjellëta, të qëndrueshme dhe fitimprurëse, ndërkohë që do t’u duhet të përballen dhe adresojnë disa sfida së bashku, si:
– modelin e ri ekonomik dhe vështirësitë e vazhdueshme ekonomike,
– mjedisin me norma interesi dhe fitime të ulëta,
– rritjen e shpejtë të huave me probleme (NPL),
– trajnimin e personelit, veçanërisht personelin e shërbimit të klientit, për t’i bërë ata jo vetëm “shitës”, por edhe “këshilltar” financiar dhe ekonomik të klientëve të bankës,
– konkurrencën shumë-planëshe, si brenda sektorit ashtu dhe nga FinTechs-at nqë po shfaqen, si dhe,
– “revolucionin e vazhdueshëm të pagesave” në Shqipëri, i cili pritet të plotësohet më tej me elementët e pagesave të menjëhershme dhe llogarisë bazë, që do të masivizojnë shërbimet e pagesave brenda sistemit financiar shqiptar e që do t’i bëjnë bankat të konkurrojnë për çdo klient.
Padyshim, bankat kanë filluar tashmë dhe po ecin në rrugën me një drejtim, nga “bankingu i zakonshëm” drejt “bankingut digjital”!
[1] Dekan i Fakultetit të Ekonomisë, Biznesit dhe Zhvillimit, Universiteti Europian i Tiranës, UET.
Prof.Asoc.Dr. Elvin MEKA
REVISTA “BANKIERI” Nr.38
#bankieri
/Elvin Meka
